Οδηγός καλλιέργειας ηλίανθου

Προτεινόμενοι τύποι:

Βασική λίπανση

Επιφανειακή λίπανση

1. Εισαγωγή

  • Παγκόσμια Παραγωγή: Περισσότεροι από 50 εκατομμύρια τόνοι ετησίως.
  • Κυριότερες Παραγωγικές Χώρες:
    • Ουκρανία, Ρωσία, Αργεντινή, Κίνα, Ηνωμένες Πολιτείες.
  • Ελλάδα:
    • Καλλιεργούνται περίπου 000 στρέμματα, με υψηλή συγκέντρωση στη Βόρεια Ελλάδα.
    • Η Ελλάδα αποτελεί βασικό παραγωγό πρώτης ύλης για βιοκαύσιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
  1. Φυτικό Έλαιο:
  • Χρήση στη βιομηχανία τροφίμων (μαγειρικό λάδι, μαργαρίνες).
  • Παραγωγή βιοντίζελ ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας.
  1. Ζωοτροφές:
  • Χρήση του υπολείμματος (ηλιόπιτα) για πλούσιες σε πρωτεΐνες ζωοτροφές.
  1. Καλλυντικά και Φαρμακευτικά Προϊόντα:
  • Χρήση ελαίου σε καλλυντικά και δερματολογικά προϊόντα.
  1. Βιομάζα:
  • Υπολείμματα καλλιέργειας για παραγωγή ενέργειας και εδαφοβελτιωτικά.
  • Ελάχιστη Θερμοκρασία Φυτρώματος: 6–8°C.
  • Βέλτιστη Θερμοκρασία Ανάπτυξης: 20–26°C.
  • Μέγιστη Αντοχή: Έως 38–40°C, αλλά με επάρκεια υγρασίας στο έδαφος.
  • Ο ηλίανθος ή ηλιοτρόπιο απαιτεί 8–12 ώρες ηλιοφάνειας ημερησίως για βέλτιστη ανάπτυξη.
  • Υψηλή φωτοσυνθετική ικανότητα, ειδικά σε περιοχές με έντονη ηλιοφάνεια.
  • Ανθεκτικός στην ξηρασία λόγω βαθύρριζου συστήματος.
  • Χρειάζεται επαρκή υγρασία κατά τα κρίσιμα στάδια ανθοφορίας και γεμίσματος των σπόρων.
  • Ευαίσθητος σε υπερβολική υγρασία που οδηγεί σε ανάπτυξη μυκήτων.
  • Θράκη (Έβρος, Ροδόπη): Ιδανική για παραγωγή βιοντίζελ λόγω μεγάλων εκτάσεων.
  • Μακεδονία (Σέρρες, Κιλκίς): Κατάλληλη για ποικιλίες υψηλής περιεκτικότητας σε έλαιο.
  • Θεσσαλία: Καλλιέργεια για ζωοτροφές και παραγωγή σπόρων.
  1. Αποδοτικότητα:
  • Αποδόσεις έως 300–500 kg/στρέμμα σπόρων.
  1. Αντοχή στην Ξηρασία:
  • Κατάλληλος για περιοχές με χαμηλή βροχόπτωση.
  1. Συμβολαιακή Γεωργία:
  • Εξασφαλισμένη απορρόφηση παραγωγής μέσω συμβολαίων με εταιρείες βιοντίζελ.
  1. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας:
  • Χρήση ως πρώτη ύλη για βιοκαύσιμα και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
  1. Αναγεννητική Καλλιέργεια:
  • Βελτιώνει τη δομή του εδάφους και ενσωματώνεται σε αμειψισπορά με σιτηρά ή ψυχανθή.

Βοτανικά Χαρακτηριστικά και Φυσιολογία του Ηλίανθου

  • Πασσαλώδες και βαθύ ριζικό σύστημα με κύρια ρίζα που φτάνει έως και 2–3 μέτρα βάθος, εξασφαλίζοντας αντοχή στην ξηρασία.
  • Πλευρικές ρίζες με μεγάλη εξάπλωση, που αυξάνουν την απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων και νερού.
  • Όρθιος και ισχυρός, ύψους 1,5–3,5 μέτρων (ανάλογα με την ποικιλία).
  • Κυλινδρικός και χνουδωτός για προστασία από απώλειες νερού λόγω εξάτμισης.
  • Αναπτύσσεται με κατευθυνόμενη ανάπτυξη προς το φως (ηλιοτροπισμός) στα πρώτα στάδια, ενώ σταματά αυτή τη συμπεριφορά κατά την ανθοφορία.
  • Μεγάλα, καρδιοειδή (καρδιόσχημα) με τραχιά υφή και χνούδι που μειώνει την απώλεια υγρασίας.
  • Τοποθετημένα εναλλάξ στον βλαστό με μακριούς μίσχους.
  • Υψηλή περιεκτικότητα σε χλωροφύλλη για αποτελεσματική φωτοσύνθεση.
  • Το χαρακτηριστικό άνθος-κεφαλή διαμέτρου 15–30 cm αποτελείται από:
    • Περιφερειακά άνθη (γλωσσοειδή): Στείρα, για προσέλκυση εντόμων επικονιαστών.
    • Εσωτερικά άνθη (σωληνοειδή): Γόνιμα, παράγουν γύρη και σπόρους.
  • Ηλιοτροπισμός: Το άνθος ακολουθεί την πορεία του ήλιου μέχρι την ανθοφορία, βελτιώνοντας την παραγωγή.
  • Ο σπόρος είναι αχαίνιο (ξηρός καρπός), περιέχει:
    • Εξωτερικό περικάρπιο (κέλυφος): Προστατεύει το σπέρμα.
    • Ενδοσπέρμιο και φύτρο: Πλούσια σε έλαια (35–50%).
  • Χρησιμοποιείται για την παραγωγή λαδιού, ζωοτροφών και τροφίμων.
  • Ανάπτυξη ριζών και κοτυληδόνων.
  • Απαιτεί επάρκεια υγρασίας και θερμοκρασία εδάφους 8–10°C για ταχεία εγκατάσταση.
  • Γρήγορη αύξηση βλαστών και φύλλων.
  • Δημιουργία των ανθικών καταβολών (κεφαλών).
  • Αυξημένες ανάγκες σε άζωτο (N) και φώσφορο (P) για ισχυρή ανάπτυξη.
  • Άνοιγμα κεφαλών και γονιμοποίηση ανθέων.
  • Κρίσιμο στάδιο με μέγιστες απαιτήσεις σε νερό και κάλιο (K) για τη διαμόρφωση των σπόρων.
  • Ευαίσθητο σε ξηρασία και ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων.
  • Οι σπόροι μεγαλώνουν και γεμίζουν με λάδι.
  • Αυξημένες ανάγκες σε κάλιο (K) για μεταφορά σακχάρων και ελαίων.
  • Περιορισμός του αζώτου (N) για αποφυγή υπερβολικής βλάστησης.
  • Ο βλαστός και τα φύλλα ξεραίνονται.
  • Η υγρασία των σπόρων μειώνεται στο 9–10% για συγκομιδή.
  • Στάδιο κατάλληλο για συγκομιδή με μηχανές συγκομιδής ηλίανθου.
  • Το ηλιοτροπικό σύστημα κατά την ανάπτυξη βελτιώνει τη φωτοσυνθετική απόδοση.
  • Κατά την ανθοφορία, η σταθεροποίηση του άνθους βελτιστοποιεί τη γύρη και τη γονιμοποίηση.
  • Βαθύ ριζικό σύστημα για εξαγωγή νερού από μεγαλύτερα βάθη.
  • Χαμηλές απαιτήσεις νερού κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης.
  • Μέγιστη απορρόφηση φωσφόρου (P) στα πρώτα στάδια για ανάπτυξη ριζών.
  • Υψηλές απαιτήσεις σε κάλιο (K) κατά την ωρίμανση των σπόρων.
  • Απορρόφηση αζώτου (N) σε όλη τη διάρκεια της ανάπτυξης, αλλά ιδιαίτερα έως την ανθοφορία.

3. Προετοιμασία Εδάφους και Σπορά

  • Ελαφρά αμμοπηλώδη εδάφη με καλή αποστράγγιση.
  • Μέτριας σύστασης εδάφη που διατηρούν επάρκεια υγρασίας χωρίς να πλημμυρίζουν.
  • Αποφυγή βαρέων αργιλωδών εδαφών που εμποδίζουν τη διείσδυση των ριζών και την αποστράγγιση.
  • 6,0–7,5 (ουδέτερο έως ελαφρώς αλκαλικό).
  • Ανοχή σε όξινα εδάφη: Έως pH 5,5 με τη χρήση ασβεστίου (Ca) για βελτίωση της αντίδρασης.
  • Αντοχή σε αλατούχα εδάφη: Μέτρια ανοχή σε EC έως 3 dS/m.

Βήματα Προετοιμασίας:

  1. Βαθιά Άροση (Φθινόπωρο):
  • Βάθος 25–30 cm για σπάσιμο συμπιεσμένων στρωμάτων και βελτίωση του αερισμού.
  1. Ενσωμάτωση Υπολειμμάτων Καλλιέργειας:
  • Τυχόν φυτικά υπολείμματα ενσωματώνονται με άροση , για αύξηση της οργανικής ουσίας.
  1. Κατεργασία με Δισκοσβάρνα (Άνοιξη):
  • Δημιουργία λεπτού και ομοιόμορφου σπόρου-στρώματος.
  1. Εφαρμογή Βασικής Λίπανσης:
  • Ενσωμάτωση φωσφόρου (P) και καλίου (K) πριν τη σπορά.
  1. Ισοπέδωση: (προαιρετικά)
  • Εξασφάλιση ομοιομορφίας στην επιφάνεια για καλύτερη κατανομή νερού κατά την άρδευση.
  • Νότια Ελλάδα: Τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου.
  • Βόρεια Ελλάδα: Μέσα – τέλη Απριλίου.
  • Ελάχιστη Θερμοκρασία Εδάφους: 8–10°C για ταχεία βλάστηση.
  • Ιδανική Θερμοκρασία Εδάφους: 15–18°C.
  • 3–5 cm σε ελαφρά εδάφη.
  • 2–3 cm σε βαριά εδάφη ή εδάφη με υψηλή υγρασία.
  • Ομοιομορφία στο βάθος σποράς εξασφαλίζει ταυτόχρονη βλάστηση.

Τύπος Καλλιέργειας

Απόσταση Γραμμών (cm)

Απόσταση Φυτών (cm)

Φυτά/στρέμμα

Ηλίανθος για Σπόρο (Έλαιο)

70–75

20–25

5.000–6.000

Ηλίανθος για Ζωοτροφές

60–70

15–20

7.000–8.000

Ηλίανθος για Βιοκαύσιμα

70–75

20–25

5.000–6.000

  • Ελαιούχες Ποικιλίες:
    • Υψηλή περιεκτικότητα σε έλαιο (40–50%).
  • Βιομηχανικές Ποικιλίες:
    • Αντοχή σε μηχανική συγκομιδή και μεταφορά.
  • Ποικιλίες Ζωοτροφών:
    • Υψηλή παραγωγή βιομάζας για ενσίρωση.

4. Λίπανση και Θρέψη

Η σωστή διαχείριση της λίπανσης εξασφαλίζει:

  • Βέλτιστη ανάπτυξη ριζών και βλαστών.
  • Αυξημένη παραγωγή σπόρων και περιεκτικότητα σε λάδι.
  • Αντοχή σε ξηρασία και ασθένειες.
  • Καλύτερη αξιοποίηση του εδάφους σε ξηρικές ή φτωχές περιοχές.
  1. Βαθύ Ριζικό Σύστημα:
  • Εκμεταλλεύεται τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους, απορροφώντας υπολειμματικά θρεπτικά στοιχεία.
  • Αντέχει σε ξηρικές συνθήκες αλλά απαιτεί συνεχή επάρκεια θρεπτικών στοιχείων.
  1. Υψηλές Απαιτήσεις σε Κάλιο (K):
  • Κρίσιμο για τη μεταφορά σακχάρων και την ανάπτυξη των σπόρων.
  • Αυξάνει το ποσοστό λαδιού στους σπόρους.
  1. Ευαισθησία στο Βόριο (B):
  • Απαραίτητο για τη γονιμοποίηση και τον σχηματισμό κεφαλών.
  • Χαμηλές συγκεντρώσεις βορίου προκαλούν κενά στους σπόρους.

Στάδιο Ανάπτυξης

Κύριες Ανάγκες Θρέψης

Βασικά Θρεπτικά Στοιχεία

Βλάστηση και Ανάπτυξη Ριζών

Ανάπτυξη ισχυρού ριζικού συστήματος και πρώτων φύλλων.

Φώσφορος (P), Άζωτο (N)

Ανάπτυξη Βλαστών και Φύλλων

Γρήγορη αύξηση βιομάζας και διαμόρφωση κεφαλών.

Άζωτο (N), Κάλιο (K)

Ανθοφορία και Γονιμοποίηση

Δημιουργία ανθέων και γονιμοποίηση για σχηματισμό σπόρων.

Βόριο (B), Κάλιο (K), Άζωτο (N)

Γέμισμα Σπόρων

Αποθήκευση λαδιού και αύξηση βάρους των σπόρων.

Κάλιο (K), Φώσφορος (P)

Ωρίμανση Σπόρων

Σταθεροποίηση παραγωγής και βελτίωση ποιότητας λαδιού.

Κάλιο (K), Μαγνήσιο (Mg)

  • Το 60–70% του αζώτου (N) απορροφάται πριν την ανθοφορία.
  • Το 80% του φωσφόρου (P) απαιτείται στα πρώτα 40–50 ημέρες ανάπτυξης.
  • Το 70–80% του καλίου (K) απορροφάται κατά το στάδιο γεμίσματος των σπόρων.
  1. Έλλειψη Αζώτου (N):
  • Χλωρωτικά φύλλα, περιορισμένη ανάπτυξη και μικρές κεφαλές.
  • Λύση: Βασική και επιφανειακή εφαρμογή σε δόσεις.
  1. Έλλειψη Φωσφόρου (P):
  • Καθυστερημένη ανάπτυξη ριζών και μειωμένη ανθοφορία.
  • Λύση: Ενσωμάτωση P στην προετοιμασία εδάφους.
  1. Έλλειψη Καλίου (K):
  • Χαμηλή ποιότητα λαδιού και πλάγιασμα φυτών.
  • Λύση: Σταδιακή εφαρμογή K κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας.
  1. Έλλειψη Βορίου (B):
  • Σχηματισμός κενών σπόρων στις κεφαλές.
  • Λύση: Διαφυλλική εφαρμογή B πριν την ανθοφορία.

Ρόλος του Αζώτου στο Ηλίανθο:

  • Βασικό συστατικό της χλωροφύλλης και των πρωτεϊνών.
  • Ενισχύει τη βλαστική ανάπτυξη και τη φωτοσύνθεση.
  • Προωθεί τον σχηματισμό κεφαλών και την αύξηση της βιομάζας.
  • Επηρεάζει την περιεκτικότητα σε λάδι στους σπόρους.

Απαιτήσεις σε Άζωτο (N):

Στάδιο Ανάπτυξης

Δόση (κιλά/στρέμμα)

Στόχος Εφαρμογής

Βασική Εφαρμογή (Πριν τη Σπορά)

5–7

Ενίσχυση της ριζικής ανάπτυξης και βλαστικών οργάνων.

Επιφανειακή (40–50 ημέρες)

4–5

Υποστήριξη της ανθοφορίας και της ανάπτυξης κεφαλών.

Τελική Εφαρμογή (70–80 ημέρες)

2–3

Στήριξη του γεμίσματος των σπόρων χωρίς υπερβολική βλάστηση.

Προβλήματα από Ανισορροπία Αζώτου:

  • Έλλειψη (N):
    • Χλώρωση παλαιών φύλλων και μειωμένη ανάπτυξη κεφαλών.
    • Μικρότεροι σπόροι και χαμηλή απόδοση λαδιού.
  • Περίσσεια (N):
    • Υπερβολική ανάπτυξη φύλλων εις βάρος των σπόρων.
    • Καθυστέρηση στην ωρίμανση και αυξημένος κίνδυνος ασθενειών.

Ρόλος του Φωσφόρου στο Ηλίανθο:

  • Ενισχύει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και την εγκατάσταση του φυτού.
  • Συμβάλλει στη μεταφορά ενέργειας μέσω ATP.
  • Υποστηρίζει τη γονιμοποίηση και τον σχηματισμό σπόρων.
  • Βελτιώνει την ωρίμανση και την ποιότητα λαδιού.

Απαιτήσεις σε Φώσφορο (P):

Στάδιο Ανάπτυξης

Δόση (κιλά/στρέμμα)

Στόχος Εφαρμογής

Βασική Λίπανση (Πριν τη Σπορά)

3–5

Ανάπτυξη ριζών και πρώιμη υποστήριξη βλαστών.

Επιφανειακή (20–30 ημέρες)

2–3

Στήριξη ανάπτυξης και ανθοφορίας.

Προβλήματα από Ανισορροπία Φωσφόρου:

  • Έλλειψη (P):
    • Καθυστερημένη ανάπτυξη ριζών και μικρά φυτά.
    • Κακή γονιμοποίηση και μειωμένο ποσοστό σπόρων.
  • Περίσσεια (P):
    • Μείωση της απορρόφησης ψευδαργύρου (Zn) και άλλων ιχνοστοιχείων.

Ρόλος του Καλίου στο Ηλίανθο:

  • Ενισχύει την ποιότητα και το μέγεθος των σπόρων.
  • Βελτιώνει τη μεταφορά σακχάρων και την περιεκτικότητα σε λάδι.
  • Αυξάνει την αντοχή σε ξηρασία και την αντοχή σε ασθένειες.
  • Ρυθμίζει τη διαχείριση νερού στο φυτό.

Απαιτήσεις σε Κάλιο (K):

Στάδιο Ανάπτυξης

Δόση (κιλά/στρέμμα)

Στόχος Εφαρμογής

Βασική Λίπανση (Πριν τη Σπορά)

6–8

Σταθερή ανάπτυξη και σχηματισμός κεφαλών.

Επιφανειακή (50–70 ημέρες)

4–5

Στήριξη γεμίσματος σπόρων και αύξηση λαδιού.

Προβλήματα από Ανισορροπία Καλίου:

  • Έλλειψη (K):
    • Μειωμένη ποιότητα και ποσότητα σπόρων.
    • Κακή αντοχή στην ξηρασία και ευαισθησία σε ασθένειες.
  • Περίσσεια (K):
    • Περιορισμένη απορρόφηση ασβεστίου (Ca) και μαγνησίου (Mg).
  1. Μαγνήσιο (Mg):
  • Ρόλος: Σύνθεση χλωροφύλλης και φωτοσύνθεση.
  • Δόση: 1–2 κιλά/στρέμμα (διαφυλλικά).
  • Έλλειψη: Χλώρωση των παλαιών φύλλων.
  1. Θείο (S):
  • Ρόλος: Σύνθεση πρωτεϊνών και ενίσχυση αντοχής.
  • Δόση: 1–2 κιλά/στρέμμα σε θειική μορφή.
  • Έλλειψη: Κιτρίνισμα νεαρών φύλλων και μείωση παραγωγής.

Στόχος:

  • Υποστήριξη της αρχικής ανάπτυξης ριζών και βλαστών.
  • Παροχή θρεπτικών στοιχείων που δεν μετακινούνται εύκολα στο έδαφος (P, K).

Θρεπτικό Στοιχείο

Δόση (κιλά/στρέμμα)

Μέθοδος Εφαρμογής

Άζωτο (N)

5–7

Ενσωμάτωση με όργωμα ή στη γραμμή σποράς.

Φώσφορος (P₂O₅)

4–6

Ενσωμάτωση 5–7 cm κάτω από τη γραμμή σποράς.

Κάλιο (K₂O)

6–8

Εφαρμογή στο έδαφος με ενσωμάτωση για ομοιόμορφη κατανομή.

Βόριο (B)

0,2–0,3

Προσθήκη σε κοκκώδη μορφή ή σε διαφυλλική εφαρμογή.

Σημείωση:

  • Σε φτωχά εδάφη ή περιοχές με χαμηλή οργανική ύλη, συνιστάται η προσθήκη οργανικών λιπασμάτων ή κομπόστ για τη βελτίωση της δομής του εδάφους.
  • Σε όξινα εδάφη, η εφαρμογή ασβέστου (CaCO₃) μπορεί να ρυθμίσει το pH στο επιθυμητό εύρος.

Στόχος:

  • Στήριξη της βλαστικής ανάπτυξης και της ανθοφορίας.
  • Διατήρηση υψηλών επιπέδων κάλιου και αζώτου για τη φωτοσύνθεση και τη μεταφορά θρεπτικών στοιχείων στους σπόρους.

Στάδιο Ανάπτυξης

Άζωτο (N)

Κάλιο (K₂O)

Ειδικές Εφαρμογές

20–30 ημέρες (Φύτρωμα)

3–4 κιλά

2–3 κιλά

Διαφυλλική εφαρμογή Zn (150–200 g/στρέμμα).

40–50 ημέρες (Ανθοφορία)

4–5 κιλά

4–5 κιλά

Προσθήκη B (100–150 g/στρέμμα) για ενίσχυση γονιμοποίησης.

60–70 ημέρες (Σχηματισμός Σπόρων)

3–4 κιλά

4–5 κιλά

Εφαρμογή S (100–150 g/στρέμμα) για ποιότητα λαδιού.

Ειδικές Συστάσεις:

  • Το άζωτο (N) εφαρμόζεται σε 2–3 δόσεις για μείωση απωλειών.
  • Το κάλιο (K) διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, ειδικά κατά την ανθοφορία και το γέμισμα των σπόρων.
  • Προτείνονται διαφυλλικές εφαρμογές μικροστοιχείων (Zn, B) σε κρίσιμα στάδια ανάπτυξης.

Στόχος:

  • Στήριξη της ωρίμανσης των σπόρων και βελτίωση της ποιότητας και ποσότητας λαδιού.
  • Ενίσχυση της αντοχής σε περιβαλλοντικό στρες και ασθένειες.

Στάδιο Ανάπτυξης

Άζωτο (N)

Κάλιο (K₂O)

Ειδικές Εφαρμογές

80–90 ημέρες (Γέμισμα Σπόρων)

2–3 κιλά

3–4 κιλά

Ενίσχυση με Mg (200–300 g/στρέμμα) για φωτοσύνθεση.

100–110 ημέρες (Ωρίμανση)

1–2 κιλά

2–3 κιλά

Προσθήκη S (100–150 g/στρέμμα) για σταθεροποίηση λαδιού.

  1. Βόριο (B):
  • Δόση: 100–150 g/στρέμμα πριν την άνθηση.
  • Στόχος: Ενίσχυση γονιμοποίησης και αποφυγή κενών στους σπόρους.
  1. Ψευδάργυρος (Zn):
  • Δόση: 150–200 g/στρέμμα στη φάση ανάπτυξης φύλλων.
  • Στόχος: Ανάπτυξη ριζών και βλαστών.
  1. Μαγνήσιο (Mg):
  • Δόση: 200–300 g/στρέμμα κατά την ωρίμανση.
  • Στόχος: Υποστήριξη της φωτοσύνθεσης και μεταφορά σακχάρων.
  1. Θείο (S):
  • Δόση: 100–150 g/στρέμμα σε κρίσιμα στάδια (ανθοφορία, ωρίμανση).
  • Στόχος: Σταθεροποίηση της παραγωγής λαδιού.

1. Βόριο (B):

  • Λειτουργία:
    • Προάγει τη γονιμοποίηση και τον σχηματισμό των σπόρων.
    • Συμβάλλει στη μεταφορά σακχάρων και στην ανάπτυξη των κυτταρικών τοιχωμάτων.
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κενά στους σπόρους της κεφαλής (υπογονιμοποίηση).
    • Παραμορφωμένα φύλλα και καθυστερημένη ανάπτυξη.
  • Δόση και Εφαρμογή:
    • Διαφυλλικά: 100–150 g/στρέμμα πριν την άνθηση.
    • Βασικά: 0,2–0,3 kg/στρέμμα σε εδάφη φτωχά σε βόριο.

2. Ψευδάργυρος (Zn):

  • Λειτουργία:
    • Συμμετέχει στη σύνθεση ενζύμων και στην παραγωγή αυξινών για την ανάπτυξη βλαστών.
    • Ρυθμίζει τη φωτοσύνθεση και την παραγωγή πρωτεϊνών.
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Χλωρώσεις στα νεαρά φύλλα και περιορισμένη ανάπτυξη βλαστών.
    • Κακή γονιμοποίηση και μικρότερες κεφαλές.
  • Δόση και Εφαρμογή:
    • Διαφυλλικά: 150–200 g/στρέμμα κατά τη βλαστική ανάπτυξη.
    • Βασικά: 0,5–1 kg/στρέμμα σε χηλική μορφή.

3. Μαγνήσιο (Mg):

  • Λειτουργία:
    • Κύριο στοιχείο της χλωροφύλλης για τη φωτοσύνθεση.
    • Υποστηρίζει τη μεταφορά σακχάρων και τη σύνθεση λαδιού στους σπόρους.
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα στα παλαιότερα φύλλα (μεσοφύλλια χλώρωση).
    • Κακή ποιότητα λαδιού και μειωμένη ανάπτυξη των κεφαλών.
  • Δόση και Εφαρμογή:
    • Διαφυλλικά: 200–300 g/στρέμμα ως θειικό μαγνήσιο.
    • Βασικά: 1–2 kg/στρέμμα για φτωχά εδάφη.

4. Θείο (S):

  • Λειτουργία:
    • Ενισχύει τη σύνθεση αμινοξέων και πρωτεϊνών.
    • Βελτιώνει την αντοχή σε ξηρασία και την ποιότητα των σπόρων.
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα των νεότερων φύλλων.
    • Υποβάθμιση της ποιότητας των σπόρων και μείωση περιεκτικότητας σε λάδι.
  • Δόση και Εφαρμογή:
    • Διαφυλλικά: 100–150 g/στρέμμα σε στάδια ανθοφορίας.
    • Βασικά: 1–2 kg/στρέμμα σε θειική μορφή.

Η διαφυλλική θρέψη προσφέρει άμεση διόρθωση ελλείψεων και υποστηρίζει κρίσιμα στάδια ανάπτυξης, όπως η ανθοφορία και το γέμισμα των σπόρων.

Στάδιο Ανάπτυξης

Ιχνοστοιχεία και Δόσεις

Στόχος

20–30 ημέρες (Φύτρωμα)

Zn: 150–200 g/στρέμμα, Mg: 200–300 g/στρέμμα

Ανάπτυξη ριζών και φύλλων.

40–50 ημέρες (Ανθοφορία)

B: 100–150 g/στρέμμα, S: 100–150 g/στρέμμα

Ενίσχυση γονιμοποίησης και αντοχή σε στρες.

60–70 ημέρες (Γέμισμα Σπόρων)

K: 3–4 κιλά/στρέμμα, Mg: 200–300 g/στρέμμα, S: 100–150 g/στρέμμα

Αύξηση βάρους και περιεκτικότητας σε λάδι.

  • Άμεση απορρόφηση: Τα θρεπτικά στοιχεία εισέρχονται απευθείας στα κύτταρα.
  • Διόρθωση Ελλείψεων: Βελτιώνει την ανάπτυξη κατά τη διάρκεια κρίσιμων φάσεων.
  • Συνδυασμός με Φυτοπροστασία: Μειώνει το κόστος, καθώς εφαρμόζεται μαζί με ψεκασμούς φυτοφαρμάκων.
  • Βελτίωση Ποιότητας: Αυξάνει το ποσοστό λαδιού και την ομοιομορφία των σπόρων.

5. Άρδευση και Διαχείριση Νερού

  • Συνολική Κατανάλωση Νερού: 400–600 mm/καλλιεργητική περίοδο .
  • Κρίσιμα Στάδια Άρδευσης:
    • Ανάπτυξη Βλαστών (20–40 ημέρες): Στήριξη βλαστικής ανάπτυξης.
    • Ανθοφορία (40–60 ημέρες): Μέγιστες απαιτήσεις για γονιμοποίηση.
    • Γέμισμα Σπόρων (60–90 ημέρες): Αύξηση βάρους και περιεκτικότητας σε λάδι.
  • Αντοχή σε Ξηρασία:
    • Καλή αντοχή λόγω βαθιού ριζικού συστήματος (έως 2–3 m).
    • Ευαίσθητος σε ξηρασία κατά την ανθοφορία, που επηρεάζει τη γονιμοποίηση και την απόδοση.

7. Συγκομιδή και Αποθήκευση

  1. Καθορισμός Χρόνου Συγκομιδής:
  • Ο ηλίανθος είναι έτοιμος για συγκομιδή όταν:
    • Τα φύλλα έχουν ξεραθεί και αποκολληθεί.
    • Τα κεφάλια είναι στραμμένα προς τα κάτω (χαρακτηριστική «κλίση ωρίμανσης»).
    • Οι σπόροι έχουν σκληρύνει και η υγρασία τους έχει μειωθεί στο 9–12%.
  1. Κίνδυνοι από Καθυστερημένη Συγκομιδή:
  • Απώλειες σπόρων από πτώσεις ή πουλιά.
  • Αύξηση της υγρασίας στους σπόρους και ανάπτυξη μυκήτων (π.χ. Alternaria).
  • Μείωση της ποιότητας λαδιού λόγω οξείδωσης.
  1. Υγρασία Σπόρων:
  • Ιδανική υγρασία συγκομιδής: 9–12%.
  • Σε υψηλότερη υγρασία, απαιτείται ξήρανση για αποφυγή ανάπτυξης μυκήτων.
  1. Ξήρανση Σπόρων:
  • Θερμοκρασία ξήρανσης: 40–45°C για διατήρηση της ποιότητας λαδιού.
  • Αποφυγή υπερθέρμανσης που μπορεί να μειώσει την περιεκτικότητα σε λάδι.
  1. Συνθήκες Αποθήκευσης:
  • Υγρασία Σπόρων: <9% για μακροχρόνια αποθήκευση.
  • Θερμοκρασία Αποθήκης: <20°C για την αποφυγή ανάπτυξης εντόμων και μυκήτων.
  • Αερισμός: Διατήρηση χαμηλής υγρασίας και αποφυγή συμπυκνώσεων.
  1. Προστασία από Μολύνσεις και Εχθρούς:
  • Χρήση εντομοκτόνων ή φυσικών μεθόδων απολύμανσης.
  • Τακτικός έλεγχος για παρουσία εντόμων (π.χ. σκόροι).
  1. Ποιοτικός Έλεγχος:
  • Μέτρηση της περιεκτικότητας σε λάδι (>40%).
  • Έλεγχος της οξύτητας του λαδιού για αποφυγή υποβάθμισης.