Menu
Δίκτυο συνεργατών

Οδηγός καλλιέργειας πατάτας

Προτεινόμενοι τύποι:

Βασική λίπανση

1. Εισαγωγή

Η πατάτα (Solanum tuberosum) ανήκει στην οικογένεια Solanaceae και είναι ένα από τα σημαντικότερα καλλιεργούμενα φυτά παγκοσμίως. Καλλιεργείται κυρίως για τους κονδύλους της, οι οποίοι αποτελούν πηγή υδατανθράκων, πρωτεϊνών, βιταμινών (C και Β6) και ανόργανων στοιχείων (Κάλιο, Μαγνήσιο).

Βασικά Χαρακτηριστικά:

  • Καταγωγή: Η πατάτα προέρχεται από τις Άνδεις της Νότιας Αμερικής.
  • Καλλιεργητική Περίοδος: Μπορεί να καλλιεργηθεί τόσο σε χειμερινές όσο και σε θερινές περιόδους.
  • Διάρκεια Καλλιέργειας: 90–150 ημέρες, ανάλογα με την ποικιλία και τις συνθήκες ανάπτυξης.
  • Προσαρμοστικότητα: Αναπτύσσεται σε εύκρατα και ψυχρά ημίξηρα κλίματα με καλή πρόσβαση σε νερό.
  • Πολλαπλασιασμός: Γίνεται μέσω των κονδύλων. ( τμήματα ή ολόκληρες πατάτες )

Η πατάτα είναι μια στρατηγικής σημασίας καλλιέργεια λόγω της υψηλής παραγωγικότητας και της μεγάλης εμπορικής αξίας της.

  1. Διατροφική Αξία:
  • Πηγή ενέργειας μέσω των υδατανθράκων.
  • Περιέχει βιταμίνες και μέταλλα, απαραίτητα για τη διατροφή του ανθρώπου.
  • Χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη, καθιστώντας την κατάλληλη για ισορροπημένη διατροφή.
  1. Οικονομική Σημασία:
  • Η πατάτα είναι μεταποιήσιμο προϊόν, κατάλληλο για τη βιομηχανία τροφίμων (π.χ., πατατάκια, τηγανητές πατάτες).
  • Προσφέρει σημαντική απασχόληση σε γεωργούς, εργάτες και επιχειρήσεις διανομής.
  • Εξάγεται σε διεθνείς αγορές, ενισχύοντας το εμπορικό ισοζύγιο.
  1. Κλιματική και Περιβαλλοντική Σημασία:
  • Έχει υψηλή αποδοτικότητα νερού και ανθεκτικότητα σε συνθήκες στρες, καθιστώντας την κατάλληλη για ξηροθερμικές περιοχές.
  • Ενδείκνυται για αμειψισπορά, βελτιώνοντας τη δομή του εδάφους.
  1. Παραγωγή στην Ελλάδα:
  • Η πατάτα καλλιεργείται κυρίως στη Θεσσαλία, τη Δυτική Μακεδονία, την Αχαΐα και την Ηλεία.
  • Η ετήσια παραγωγή καλύπτει τόσο τις εγχώριες ανάγκες όσο και  εξαγωγές.
  • Αναπτύσσονται ποικιλίες προσαρμοσμένες στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της χώρας.

2. Βοτανικά Χαρακτηριστικά και Φυσιολογία

Η πατάτα (Solanum tuberosum L.) ανήκει στην οικογένεια Solanaceae, η οποία περιλαμβάνει και άλλα σημαντικά φυτά, όπως η ντομάτα και η πιπεριά.

  • Βοτανική Ταξινόμηση:
    • Βασίλειο: Plantae
    • Οικογένεια: Solanaceae
    • Γένος: Solanum
    • Είδος: Solanum tuberosum L.

Βασικά Χαρακτηριστικά:

  • Μονοετές φυτό στην πράξη, αλλά πολυετές στη φύση.
  • Αναπτύσσεται με υπόγειους κονδύλους, οι οποίοι αποτελούν το εμπορικό προϊόν.
  • Το φύλλωμα είναι πράσινο-σκούρο, ενώ τα άνθη εμφανίζονται σε συμπλέγματα.
  • Το ριζικό του σύστημα είναι ρηχό, αλλά εκτεταμένο.
  • Τύπος Ριζών: Ινώδες και επιφανειακό.
  • Βάθος Ανάπτυξης: 30–60 cm, με την πλειοψηφία των ριζών στα ανώτερα 30 cm.
  • Λειτουργία:
    • Απορρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων.
    • Σταθεροποίηση του φυτού στο έδαφος.
  • Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά:
    • Ευαίσθητο σε πλημμυρικές συνθήκες και κακή αποστράγγιση.
    • Υψηλή ανταπόκριση σε αεριζόμενα εδάφη με καλή υγρασία.

Βλαστοί:

  • Προέρχονται από τα μάτια (οφθαλμοί) των κονδύλων.
  • Δημιουργούν νέους κονδύλους από στόλωνες.

Φύλλα:

  • Σύνθετα και εναλλασσόμενα, με βαθύ πράσινο χρώμα.
  • Ενισχύουν τη φωτοσύνθεση για την ανάπτυξη κονδύλων.
  • Πλούσια σε στομάτια για ανταλλαγή αερίων.

Άνθη:

  • Εμφανίζονται σε ομάδες (σκιάδια) στις κορυφές των βλαστών.
  • Χρώμα: Λευκό, μοβ ή ροζ ανάλογα με την ποικιλία.
  • Εντομόφιλα άνθη (γονιμοποίηση με έντομα).

Γονιμοποίηση:

  • Κυρίως αυτογονιμοποιούμενα, αλλά μπορεί να συμβεί και σταυρογονιμοποίηση.
  • Ο σχηματισμός καρπών (μούρων) δεν είναι σημαντικός για την παραγωγή.

Σχηματισμός Κονδύλων:

  • Ξεκινά όταν οι θερμοκρασίες εδάφους είναι 15–18°C.
  • Οφείλεται στη διατήρηση υδατανθράκων από τη φωτοσύνθεση.
  • Οι κόνδυλοι αναπτύσσονται από τους υπόγειους στόλωνες (μεταμορφωμένα βλαστοκύτταρα).

Δομή Κονδύλων:

  • Φλοιός (επιδερμίδα): Προστατεύει από απώλειες υγρασίας.
  • Σάρκα: Πλούσια σε άμυλο.
  • Οφθαλμοί (μάτια): Σημεία εκβλάστησης νέων βλαστών.

Φυσιολογία Κονδύλων:

  • Οι κόνδυλοι είναι τα αποθηκευτικά όργανα του φυτού.
  • Κατά τη συγκομιδή, η περιεκτικότητα σε άμυλο είναι 15–25%.
  • Υποστηρίζουν την αναπαραγωγή μέσω σπόρων.

Ο κύκλος ανάπτυξης της πατάτας χωρίζεται σε 5 στάδια:

  1. Βλάστηση (0–30 ημέρες):
    • Ανάπτυξη ριζών και έκπτυξη φύλλων.
    • Εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων για ενίσχυση της βλάστησης.
  2. Βλαστική Ανάπτυξη (30–60 ημέρες):
    • Επιταχυνόμενη ανάπτυξη βλαστών και φύλλων.
    • Πρώτη εμφάνιση ανθέων και έναρξη σχηματισμού κονδύλων.
  3. Ανάπτυξη Κονδύλων (60–90 ημέρες):
    • Συσσώρευση αμύλου στους κονδύλους.
    • Εφαρμογή καλιούχων λιπασμάτων για αύξηση της παραγωγής.
  4. Ωρίμανση (90–120 ημέρες):
    • Μεγέθυνση κονδύλων και σκλήρυνση φλοιού.
    • Μείωση αρδεύσεων για ενίσχυση της ωρίμανσης.
  5. Ξήρανση και Συγκομιδή (120–150 ημέρες):
    • Κιτρίνισμα φυλλώματος και σταδιακή παύση ανάπτυξης.
    • Συγκομιδή όταν οι κόνδυλοι έχουν σταθερό φλοιό και χαμηλή υγρασία.

3. Εγκατάσταση και Προετοιμασία Καλλιέργειας

Η πατάτα είναι φυτό με εύκρατες κλιματικές απαιτήσεις, αλλά προσαρμόζεται και σε ημίξηρες ή ψυχρότερες συνθήκες, εφόσον υπάρχει επάρκεια υγρασίας και κατάλληλο έδαφος.

  • Βέλτιστη θερμοκρασία ανάπτυξης:
    • 15–20°C για τη βλαστική ανάπτυξη.
    • 15–18°C για το σχηματισμό κονδύλων.
    • Θερμοκρασίες πάνω από 25°C μειώνουν την παραγωγή και αυξάνουν το ποσοστό παραμορφωμένων κονδύλων.
  • Ευαισθησία στον παγετό:
    • Παγετοί κάτω από 0°C καταστρέφουν τα φυτά.
  • Ηλιακή ακτινοβολία:
    • Απαραίτητη για τη φωτοσύνθεση και τη συσσώρευση αμύλου στους κονδύλους.
  • Υγρασία και βροχοπτώσεις:
    • Η πατάτα απαιτεί 450–700 mm νερού κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
    • Απαιτείται καλή αποστράγγιση για αποφυγή ασθενειών στο ριζικό σύστημα.

Ιδανικό έδαφος:

  • Ελαφρύ αμμώδες–πηλώδες έδαφος με καλή αποστράγγιση.
  • pH: 5,5–6,5 (ελαφρώς όξινο).
  • Οργανική ύλη: Πάνω από 2–3% για βελτίωση της υδατοϊκανότητας και αερισμού.

Προετοιμασία Εδάφους:

  1. Άροση (30–40 cm):
    • Εξασφάλιση καλού αερισμού και θρυμματισμού του εδάφους.
  2. Κατεργασία με καλλιεργητή:
    • Δημιουργία χαλαρής επιφάνειας για φύτευση.
  3. Υποχώματα (Ridging):
    • Κατασκευή λοφίσκων για αποστράγγιση και ανάπτυξη κονδύλων.
  4. Απολύμανση Εδάφους:
    • Εφαρμογή εγκεκριμένων ζιζανιοκτόνων και βιολογικών σκευασμάτων κατά των νηματωδών.

Η επιλογή ποικιλιών εξαρτάται από:

  • Σκοπό καλλιέργειας:
    • Νωπή κατανάλωση: Λείες φλούδες, μεγάλες και ομοιόμορφες πατάτες.
    • Βιομηχανική χρήση (τσιπς, τηγανιτές): Υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο (20–25%).
  • Πρώιμες και όψιμες ποικιλίες:
    • Πρώιμες (70–90 ημέρες): Άνοιξη–καλοκαίρι.
    • Όψιμες (120–150 ημέρες): Καλοκαίρι–φθινόπωρο.

Ποιοτικά κριτήρια :

  • Υγιείς κόνδυλοι: Χωρίς μολύνσεις ή σημάδια ασθενειών.
  • Μέγεθος κονδύλων: 35–55 mm διάμετρος.
  • Φυσιολογική ωριμότητα: Κόνδυλοι με ενεργούς οφθαλμούς.
  • Προ Διαχείριση (Pre-sprouting): Ενίσχυση βλάστησης πριν από τη φύτευση.

3.4 Σπορά και Αποστάσεις Φύτευσης

Χρόνος φύτευσης:

  • Φθινοπωρινή φύτευση (Νοέμβριος–Δεκέμβριος): Για πρώιμες παραγωγές.
  • Ανοιξιάτικη φύτευση (Φεβρουάριος–Μάρτιος): Για παραγωγές καλοκαιριού.

Βάθος φύτευσης:

  • 8–12 cm ανάλογα με το έδαφος.
  • Βαθύτερη φύτευση σε αμμώδη εδάφη και πιο ρηχή σε βαριά εδάφη.

Αποστάσεις φύτευσης:

  • Γραμμές: 70–75 cm.
  • Ανά φυτό: 25–30 cm.

Πυκνότητα φυτών:

  • 40.000–50.000 φυτά/στρέμμα για υψηλές αποδόσεις.
  1. Παραδοσιακό Σύστημα Καλλιέργειας:
  • Χρήση αναστρεπτικού αρότρου και καλλιεργητή.
  • Εφαρμογή οργανικής ύλης πριν τη φύτευση.
  1. Ολοκληρωμένη Διαχείριση (IPM):
  • Συνδυασμός μηχανικών, βιολογικών και χημικών μεθόδων.
  • Χρήση εδαφολογικών αναλύσεων για εξατομικευμένες εφαρμογές λιπάσματος.
  1. Γεωργία Ακριβείας:
  • Αισθητήρες υγρασίας για βελτιστοποίηση θρέψης και άρδευσης.
  • Μείωση εισροών και βελτίωση της ποιότητας των κονδύλων.
  1. Εναλλαγή Καλλιεργειών (Αμειψισπορά):
  • Καλλιέργεια μετά από σιτηρά ή ψυχανθή για ανανέωση του εδάφους.
  • Μείωση κινδύνου από νηματώδεις και παθογόνα εδάφους.

4.1 Θρεπτικές Ανάγκες της Πατάτας

  1. Άζωτο (N):

Ρόλος:

  • Προάγει τη βλαστική ανάπτυξη και τη δημιουργία φύλλων και βλαστών.
  • Βελτιώνει τη συγκέντρωση πρωτεϊνών στους κονδύλους.

Απαιτήσεις:

  • 12–18 kg/στρέμμα συνολικά.
  • Εφαρμογή σε δύο δόσεις:
    1. 70% πριν τη φύτευση.
    2. 30% στην έναρξη της κονδυλοποίησης.

Σημείωση:
Υπερβολικό άζωτο προκαλεί υπερβολική βλάστηση και μείωση του μεγέθους στους κονδύλους.

  1. Φώσφορος (P):

Ρόλος:

  • Ενισχύει την ανάπτυξη των ριζών και τη γρήγορη εγκατάσταση του φυτού.
  • Βελτιώνει τη συγκέντρωση αμύλου και την ωρίμανση των κονδύλων.

Απαιτήσεις:

  • 5–7 kg/στρέμμα σε μορφή υδατοδιαλυτού φωσφορικού λιπάσματος.
  • Όλη η ποσότητα εφαρμόζεται πριν τη φύτευση.
  1. Κάλιο (K):

Ρόλος:

  • Προάγει το μέγεθος και την ποιότητα των κονδύλων.
  • Ενισχύει τη μετακίνηση αμύλου από τα φύλλα προς τους κονδύλους.
  • Αυξάνει την αντοχή σε ασθένειες και την αντοχή στη μεταφορά.

Απαιτήσεις:

  • 20–30 kg/στρέμμα σε μορφή θειικού καλίου (K₂SO₄).
  • Χορήγηση:
    • 70% πριν τη φύτευση.
    • 30% στην έναρξη σχηματισμού κονδύλων.

Σημείωση:
Προτιμάται το θειικό κάλιο λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε χλώριο που μπορεί να μειώσει την ποιότητα των κονδύλων.

  1. Ασβέστιο (Ca):

Ρόλος:

  • Προάγει τη δομή του κυτταρικού τοιχώματος και την αντοχή στο σκάσιμο.
  • Βελτιώνει την ποιότητα της φλούδας των κονδύλων.

Απαιτήσεις:

  • 4–6 kg/στρέμμα.
  • Εφαρμογή κατά τη φύτευση ή με διαφυλλικούς ψεκασμούς σε κρίσιμες φάσεις ανάπτυξης.
  1. Μαγνήσιο (Mg):

Ρόλος:

  • Βασικό στοιχείο στη χλωροφύλλη για την φωτοσύνθεση.
  • Υποστηρίζει τη μεταφορά σακχάρων στους κονδύλους.

Απαιτήσεις:

  • 2–4 kg/στρέμμα.
  • Εφαρμογή με θειικό μαγνήσιο (MgSO₄) πριν τη φύτευση ή διαφυλλικά κατά την ανάπτυξη των φύλλων.
  1. Θείο (S):

Ρόλος:

  • Ενισχύει το μεταβολισμό πρωτεϊνών και την παραγωγή ενζύμων.
  • Βελτιώνει την ποιότητα των κονδύλων.

Απαιτήσεις:

  • 3–5 kg/στρέμμα σε μορφή θειικού αμμωνίου ή θειικού καλίου.
  1. Βόριο (B):
  • Ρόλος:
    • Βελτιώνει την ανθοφορία και τη μεταφορά σακχάρων στους κονδύλους.
  • Δόση:
    • 0,3–0,5 kg/στρέμμα διαφυλλικά.
  • Συμπτώματα έλλειψης:
    • Παραμορφωμένοι κόνδυλοι και ρωγμές στο φλοιό.
  1. Ψευδάργυρος (Zn):
  • Ρόλος:
    • Ενισχύει την ανάπτυξη των ριζών και τη σύνθεση ενζύμων.
  • Δόση:
    • 0,5–1 kg/στρέμμα με ψεκασμούς ή υδρολίπανση.
  • Συμπτώματα έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα φύλλων και αργή ανάπτυξη βλαστών.
  1. Σίδηρος (Fe):
  • Ρόλος:
    • Συμβάλλει στη φωτοσύνθεση και στη σχηματισμό χλωροφύλλης.
  • Δόση:
    • 0,5–1 kg/στρέμμα με διαφυλλικούς ψεκασμούς χηλικών ενώσεων.
  • Συμπτώματα έλλειψης:
    • Χλώρωση στα νεαρά φύλλα (κιτρινωπό χρώμα).
  1. Μαγγάνιο (Mn):
  • Ρόλος:
    • Ενεργοποιεί ένζυμα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό και στην φωτοσύνθεση.
  • Δόση:
    • 0,3–0,5 kg/στρέμμα με ψεκασμούς.
  • Συμπτώματα έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα των φύλλων με διατήρηση πράσινων νευρώσεων.
  1. Προφυτευτική Λίπανση (Βασική Λίπανση):

Εφαρμόζεται πριν τη φύτευση και αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη του φυτού.

  • Άζωτο (N): 8–10 kg/στρέμμα.
  • Φώσφορος (P₂O₅): 5–7 kg/στρέμμα.
  • Κάλιο (K₂O): 15–18 kg/στρέμμα.
  • Θείο (S): 3–5 kg/στρέμμα.
  • Μαγνήσιο (Mg): 2–3 kg/στρέμμα.

Στόχος:

  • Ενίσχυση της ριζοβολίας και της πρώιμης ανάπτυξης βλαστών.
  • Ενεργοποίηση της κονδυλοποίησης.

Τεχνικές Εφαρμογής:

  • Ομοιόμορφη ενσωμάτωση στο έδαφος με όργωμα ή καλλιεργητή.
  • Εφαρμογή σε σειρές φύτευσης για αποδοτικότερη χρήση των θρεπτικών στοιχείων.
  1. Ενδιάμεση Λίπανση (Επιφανειακή):

Γίνεται κατά τη φάση ανάπτυξης των φυτών και σχηματισμού κονδύλων.

  • Άζωτο (N): 3–6 kg/στρέμμα σε 2 εφαρμογές:
    1. Στο στάδιο έναρξης σχηματισμού κονδύλων.
    2. 15–20 ημέρες μετά για ενίσχυση της ανάπτυξης.
  • Κάλιο (K): 5–7 kg/στρέμμα για αύξηση της ποιότητας και αντοχής των κονδύλων.

Στόχος:

  • Σταθεροποίηση ανάπτυξης βλαστών και σχηματισμός πλούσιων αποθεμάτων αμύλου στους κονδύλους.
  • Αντοχή σε μηχανικούς τραυματισμούς και παθογόνα.

Μέθοδος Εφαρμογής:

  • Υδρολίπανση με αρδευτικά συστήματα.
  • Ενσωμάτωση με συνεχείς εφαρμογές μικρών δόσεων για αποφυγή απωλειών αζώτου.
  1. Τελική Λίπανση (Ωρίμανσης):

Γίνεται προς το τέλος της ανάπτυξης, 20–30 ημέρες πριν τη συγκομιδή.

  • Κάλιο (K): 5–6 kg/στρέμμα για ενίσχυση της ωρίμανσης και της φλούδας.
  • Ασβέστιο (Ca): 2–3 kg/στρέμμα για προστασία από ρωγμές και βελτίωση της διατηρησιμότητας.

Στόχος:

  • Σταθεροποίηση των κονδύλων και ενίσχυση του χρόνου αποθήκευσης.
  • Αντοχή σε τραυματισμούς κατά τη συγκομιδή και μεταφορά.

Μέθοδος Εφαρμογής:

  • Διαφυλλικοί ψεκασμοί ή σταδιακή παροχή με υδρολίπανση.
  1. Όξινα Εδάφη (pH < 5,5):
  • Προσθήκη ασβεστίου (CaCO₃) για ρύθμιση του pH.
  • Εφαρμογή θειικού μαγνησίου (MgSO₄) για έλλειψη μαγνησίου.
  1. Αμμώδη Εδάφη (Χαμηλή Ικανότητα Συγκράτησης Νερού):
  • Χρήση λιπασμάτων βραδείας αποδέσμευσης για αποφυγή εκπλύσεων.
  • Συχνότερη άρδευση και λίπανση με υδρολίπανση.
  1. Πηλώδη Εδάφη (Κακή Αποστράγγιση):
  • Ενσωμάτωση οργανικής ύλης (κομπόστ) για βελτίωση της δομής.
  • Αποφυγή υπερβολικής αζωτούχας λίπανσης λόγω κινδύνου ασφυξίας.
  1. Υδρολίπανση (Fertigation):
  • Χρησιμοποιείται σε αρδευόμενες καλλιέργειες για παροχή διαλυτών λιπασμάτων.
  • Πλεονεκτήματα:
    • Ακρίβεια εφαρμογής και άμεση πρόσληψη στοιχείων.
    • Μειωμένες απώλειες λιπασμάτων λόγω έκπλυσης.

Πρόγραμμα Υδρολίπανσης:

  • Φύτρωμα (0–30 ημέρες): 1–2 kg/στρέμμα N-P-K (20-10-10).
  • Σχηματισμός κονδύλων (30–60 ημέρες): 2–3 kg/στρέμμα N-K (15-15-30).
  • Ανάπτυξη και ωρίμανση (60–90 ημέρες): 2–4 kg/στρέμμα K και Ca για ενίσχυση κονδύλων.
  1. Διαφυλλική Θρέψη (Foliar Feeding):
  • Εφαρμογή μικρών ποσοτήτων ιχνοστοιχείων για άμεση διόρθωση ελλείψεων.
  • Προτεινόμενες εφαρμογές:
    • Ψευδάργυρος (Zn): 100 g/100L νερού για ανάπτυξη ριζών.
    • Βόριο (B): 50–80 g/100L νερού για ενίσχυση ποιότητας φλοιού.
    • Ασβέστιο (Ca): 200 g/100L νερού για ανθεκτικότητα.

Η πατάτα έχει διαφορετικές ανάγκες θρέψης ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξής της. Η προσαρμογή των ποσοτήτων και του χρόνου εφαρμογής των θρεπτικών στοιχείων είναι κρίσιμη για μια ισορροπημένη ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας των κονδύλων.

Στόχοι Θρέψης:

  • Ενίσχυση της ριζοβολίας και της πρώιμης ανάπτυξης φύλλων.
  • Δημιουργία ισχυρού φυτού για υποστήριξη των κονδύλων..

Προτεινόμενα Λιπάσματα:

  • Άζωτο (N): 5–8 kg/στρέμμα.
  • Φώσφορος (P₂O₅): 4–5 kg/στρέμμα.
  • Κάλιο (K₂O): 7–8 kg/στρέμμα.
  • Μαγνήσιο (Mg): 2–3 kg/στρέμμα.
  • Βόριο (B): 0,2–0,3 kg/στρέμμα (διαφυλλικά).

Τεχνικές Εφαρμογής:

  • Βασική λίπανση: Ενσωμάτωση λιπασμάτων στο έδαφος πριν τη φύτευση.
  • Υδρολίπανση: 1–2 εφαρμογές με αρδευτικό σύστημα στάγδην.
  • Διαφυλλικοί ψεκασμοί: Σε περιπτώσεις έντονων ελλείψεων σε ιχνοστοιχεία.

Στόχοι Θρέψης:

  • Υποστήριξη της ταχείας αύξησης των κονδύλων.
  • Ενίσχυση της συσσώρευσης αμύλου και του μεγέθους των κονδύλων.

Προτεινόμενα Λιπάσματα:

  • Άζωτο (N): 6–8 kg/στρέμμα (σε δύο δόσεις).
  • Κάλιο (K₂O): 10–12 kg/στρέμμα για αύξηση αντοχής και ανάπτυξης κονδύλων.
  • Ασβέστιο (Ca): 2–3 kg/στρέμμα για προστασία φλοιού.
  • Θείο (S): 2–3 kg/στρέμμα για σύνθεση πρωτεϊνών.
  • Ψευδάργυρος (Zn): 0,3–0,5 kg/στρέμμα (διαφυλλικά ή υδρολίπανση).

Τεχνικές Εφαρμογής:

  • Υδρολίπανση: Σταδιακή παροχή μέσω άρδευσης (fertigation).
  • Διαφυλλικοί ψεκασμοί: Σε περιπτώσεις ελλείψεων για γρήγορη απορρόφηση.
  • Επιφανειακή λίπανση: Ενσωμάτωση στο έδαφος κατά το λόφισμα (σκέπασμα).

Στόχοι Θρέψης:

  • Σταθεροποίηση της ποιότητας και του μεγέθους των κονδύλων.
  • Ενίσχυση της αντοχής της φλούδας σε μεταφορά και αποθήκευση.

Προτεινόμενα Λιπάσματα:

  • Κάλιο (K₂O): 6–8 kg/στρέμμα για ανθεκτικότητα κονδύλων.
  • Ασβέστιο (Ca): 2–3 kg/στρέμμα για σκλήρυνση της φλούδας.
  • Βόριο (B): 0,3 kg/στρέμμα (διαφυλλικά) για καλύτερη μεταφορά σακχάρων.
  • Μαγνήσιο (Mg): 2 kg/στρέμμα για ενίσχυση της σύνθεσης αμύλου.

Τεχνικές Εφαρμογής:

  • Διαφυλλική εφαρμογή: Ενίσχυση αντοχής με άμεσα απορροφήσιμα στοιχεία.
  • Υδρολίπανση: Συνεχείς εφαρμογές μικρών δόσεων μέχρι 20 ημέρες πριν τη συγκομιδή.
  • Επιφανειακή λίπανση: Χρήση λιπασμάτων με θειικό κάλιο.

Στόχοι Θρέψης:

  • Σταθεροποίηση των κονδύλων για μεταφορά και αποθήκευση.
  • Αποφυγή ρωγμών και τραυματισμών κατά τη συγκομιδή.

Προτεινόμενα Λιπάσματα:

  • Κάλιο (K₂O): 4–5 kg/στρέμμα για σφράγισμα της φλούδας.
  • Ασβέστιο (Ca): 1–2 kg/στρέμμα για ενίσχυση αντοχής.
  • Θείο (S): 1–2 kg/στρέμμα για βελτίωση μεταβολισμού.

Τεχνικές Εφαρμογής:

  • Διαφυλλικοί ψεκασμοί: Στοχευμένη εφαρμογή με ασβέστιο και κάλιο.
  • Διακοπή αζώτου: Για να ενισχυθεί η σκλήρυνση των κονδύλων και να αποφευχθεί η υπερβολική βλάστηση.
  1. Αμμώδη Εδάφη:
  • Χαμηλές δόσεις αλλά συχνές εφαρμογές λόγω υψηλής αποστράγγισης.
  1. Πηλώδη Εδάφη:
  • Μείωση λιπασμάτων αζώτου για αποφυγή υπερβολικής ανάπτυξης φυλλώματος.
  1. Όξινα Εδάφη:
  • Προσθήκη ασβεστίου και θείου για εξισορρόπηση pH.

Η υδρολίπανση και η διαφυλλική θρέψη αποτελούν σύγχρονες τεχνικές εφαρμογής λιπασμάτων που προσφέρουν άμεση πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων, βελτιστοποίηση χρήσης πόρων και βελτίωση της ποιότητας των κονδύλων στην καλλιέργεια της πατάτας.

Η υδρολίπανση συνδυάζει την εφαρμογή νερού και λιπάσματος μέσω του αρδευτικού συστήματος, εξασφαλίζοντας:

  • Άμεση παροχή θρεπτικών στοιχείων κοντά στη ρίζα.
  • Μείωση απωλειών θρεπτικών στοιχείων μέσω έκπλυσης.
  • Βελτιστοποίηση της πρόσληψης θρεπτικών ουσιών σε κρίσιμα στάδια ανάπτυξης.

Πλεονεκτήματα Υδρολίπανσης:

  • Ακρίβεια εφαρμογής: Προσαρμογή δόσεων με βάση τις αναλύσεις εδάφους και τις ανάγκες του φυτού.
  • Μείωση κόστους εργασίας: Αποφυγή χειρωνακτικών εφαρμογών λιπασμάτων.
  • Ισορροπημένη θρέψη: Σταδιακή παροχή στοιχείων χωρίς φαινόμενα υπερλίπανσης.
  • Εξοικονόμηση νερού και λιπασμάτων: Ελεγχόμενη χρήση εισροών.

Προτεινόμενα Προγράμματα Υδρολίπανσης:

  1. Στάδιο Βλάστησης (0–30 ημέρες):
    • 20-10-10 (N-P-K): 2–3 kg/στρέμμα ανά εβδομάδα.
    • Προσθήκη Mg και Zn σε περιπτώσεις ελλείψεων.
  2. Σχηματισμός Κονδύλων (30–60 ημέρες):
    • 15-15-30 (N-P-K): 3–5 kg/στρέμμα ανά εβδομάδα.
    • Προσθήκη K₂SO₄ (θειικό κάλιο): 2 kg/στρέμμα για ενίσχυση μεγέθους κονδύλων.
  3. Ωρίμανση (60–90 ημέρες):
    • 5-10-30 (N-P-K): 2–3 kg/στρέμμα για βελτίωση της φλούδας και της αντοχής.
    • Προσθήκη Ca (ασβεστίου): 1–2 kg/στρέμμα για προστασία από ρωγμές.
  4. Τελικό Στάδιο (90–120 ημέρες):
    • 0-0-50 (K): 2–4 kg/στρέμμα για σκλήρυνση της φλούδας και προετοιμασία για συγκομιδή.

Συμβουλές Εφαρμογής Υδρολίπανσης:

  • Ρυθμίστε το pH του νερού στα 5,5–6,5 για μέγιστη διαθεσιμότητα των στοιχείων.
  • Χρησιμοποιήστε υδατοδιαλυτά λιπάσματα υψηλής καθαρότητας για αποφυγή φραξίματος των σωλήνων.
  • Παρακολουθήστε την ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC) του διαλύματος για την αποφυγή αλατότητας.
  • Εφαρμόστε τα λιπάσματα σε μικρές δόσεις κατά τη διάρκεια της άρδευσης για σταθερή παροχή.

Η διαφυλλική εφαρμογή λιπασμάτων χρησιμοποιείται για γρήγορη διόρθωση ελλείψεων θρεπτικών στοιχείων ή για ενίσχυση της ανάπτυξης σε κρίσιμες φάσεις της καλλιέργειας.

Πλεονεκτήματα Διαφυλλικής Θρέψης:

  • Άμεση απορρόφηση στοιχείων: Ειδικά σε περιπτώσεις ελλείψεων.
  • Παράκαμψη προβλημάτων εδάφους: Χρήσιμο σε εδάφη με υψηλό pH ή χαμηλή διαθεσιμότητα θρεπτικών ουσιών.
  • Εφαρμογή κατά τη διάρκεια κρίσιμων σταδίων: Όπως η άνθιση και ο σχηματισμός κονδύλων.

Προγράμματα Διαφυλλικής Θρέψης:

  1. Στάδιο Βλάστησης (0–30 ημέρες):
    • Ασβέστιο (Ca): 200 g/100 L νερού για ανάπτυξη κυτταρικών τοιχωμάτων.
    • Ψευδάργυρος (Zn): 100 g/100 L νερού για ενίσχυση ριζικής ανάπτυξης.
  2. Σχηματισμός Κονδύλων (30–60 ημέρες):
    • Βόριο (B): 50–80 g/100 L νερού για μεταφορά σακχάρων.
    • Μαγνήσιο (Mg): 200 g/100 L νερού για αύξηση της φωτοσύνθεσης.
    • Κάλιο (K): 300 g/100 L νερού για ενίσχυση μεγέθους κονδύλων.
  3. Ωρίμανση και Σταθεροποίηση (60–90 ημέρες):
    • Κάλιο (K): 300–400 g/100 L νερού για βελτίωση της φλούδας.
    • Ασβέστιο (Ca): 250 g/100 L νερού για ανθεκτικότητα στη συγκομιδή.
  4. Προετοιμασία Συγκομιδής (90–120 ημέρες):
    • Κάλιο (K): 500 g/100 L νερού για αύξηση αντοχής στη μεταφορά και αποθήκευση.
    • Μαγνήσιο (Mg): 150 g/100 L νερού για βελτίωση μεταβολισμού.

Συμβουλές Εφαρμογής Διαφυλλικής Θρέψης:

  • Χρόνος εφαρμογής: Εφαρμόστε νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα για μέγιστη απορρόφηση.
  • Συγκέντρωση: Αποφύγετε υπερβολικές συγκεντρώσεις που μπορεί να προκαλέσουν εγκαύματα.
  • Προσκολλητικά (adjuvants): Χρησιμοποιήστε βοηθητικές ουσίες για καλύτερη πρόσφυση των ψεκασμών στα φύλλα.
  • Συχνότητα: 2–3 εφαρμογές ανά στάδιο ανάπτυξης για συνεχόμενη παροχή θρεπτικών στοιχείων.

Η αναγνώριση και η έγκαιρη διόρθωση των ελλείψεων θρεπτικών στοιχείων στην πατάτα είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ανάπτυξης, τη βελτίωση της ποιότητας των κονδύλων και την αύξηση της απόδοσης.

  1. Άζωτο (N):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα (χλώρωση) στα παλαιότερα φύλλα.
    • Καθυστερημένη ανάπτυξη και μικρότεροι κόνδυλοι.
    • Αδύνατοι βλαστοί και περιορισμένη βλάστηση.
  • Αντιμετώπιση:
    • Άμεση εφαρμογή νιτρικού αμμωνίου (NH₄NO₃) ή ουρίας με άρδευση.
    • Δόση: 3–5 kg/στρέμμα υδρολίπανσης.
    • Διαφυλλική εφαρμογή: 1–2% διάλυμα ουρίας για ταχεία δράση.
  1. Φώσφορος (P):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Μωβ αποχρώσεις στα φύλλα, ιδιαίτερα στα παλαιότερα.
    • Καθυστερημένη ανάπτυξη ριζών και μικρότεροι κόνδυλοι.
    • Κακή ωρίμανση και χαμηλή περιεκτικότητα σε άμυλο.
  • Αντιμετώπιση:
    • Προσθήκη υδατοδιαλυτών φωσφορικών λιπασμάτων (π.χ., Μονοφωσφορικό Κάλιο – MKP).
    • Δόση: 3–4 kg/στρέμμα υδρολίπανσης ή 0,5% διάλυμα διαφυλλικά.
  1. Κάλιο (K):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κάψιμο ακρών (νεκρώσεις) στα φύλλα.
    • Πλαδαρότητα και αδύνατος φλοιός κονδύλων.
    • Χαμηλή αντοχή στη μεταφορά και μείωση σακχάρων στους κονδύλους.
  • Αντιμετώπιση:
    • Εφαρμογή θειικού καλίου (K₂SO₄) ή νιτρικού καλίου (KNO₃).
    • Δόση: 5–8 kg/στρέμμα με υδρολίπανση ή 2–3% διάλυμα διαφυλλικά.
  1. Ασβέστιο (Ca):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Ρωγμές και παραμορφώσεις στους κονδύλους.
    • Κακή ανάπτυξη ριζών και μικροί κόνδυλοι.
    • Χαμηλή αντοχή σε τραυματισμούς και ασθένειες.
  • Αντιμετώπιση:
    • Χρήση νιτρικού ασβεστίου (Ca(NO₃)₂) μέσω υδρολίπανσης.
    • Δόση: 3–4 kg/στρέμμα ή 2% διαφυλλικά με ψεκασμούς κατά την ανάπτυξη των κονδύλων.
  1. Μαγνήσιο (Mg):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα μεταξύ των νευρώσεων στα παλαιότερα φύλλα (διαμεσοφυλλική χλώρωση).
    • Κακή φωτοσύνθεση και αργή ανάπτυξη.
  • Αντιμετώπιση:
    • Εφαρμογή θειικού μαγνησίου (MgSO₄) ή χηλικών ενώσεων μαγνησίου.
    • Δόση: 2–3 kg/στρέμμα υδρολίπανσης ή 0,5–1% διαφυλλικά.
  1. Θείο (S):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Ομοιόμορφο κιτρίνισμα των νεαρών φύλλων.
    • Μειωμένη σύνθεση πρωτεϊνών και κακή ανάπτυξη.
  • Αντιμετώπιση:
    • Χρήση θειικού αμμωνίου (NH₄)₂SO₄ ή θειικού καλίου (K₂SO₄).
    • Δόση: 2–3 kg/στρέμμα υδρολίπανσης ή 0,5–1% διαφυλλικά.
  1. Βόριο (B):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Ρωγμές και παραμορφώσεις στους κονδύλους.
    • Αποχρωματισμός φλοιού και νεκρώσεις φύλλων.
  • Αντιμετώπιση:
    • Ψεκασμός με βορικό οξύ (50–100 g/100 L νερού).
  1. Ψευδάργυρος (Zn):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα νεαρών φύλλων με μικροφυλλία.
    • Καθυστερημένη ανάπτυξη φυτού.
  • Αντιμετώπιση:
    • Ψεκασμός με θειικό ψευδάργυρο ή χηλικές ενώσεις Zn (0,5–1 kg/στρέμμα).
  1. Σίδηρος (Fe):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Κιτρίνισμα των νευρώσεων στα νεαρά φύλλα.
    • Μειωμένη ανάπτυξη λόγω προβλημάτων στη χλωροφύλλη.
  • Αντιμετώπιση:
    • Εφαρμογή χηλικών σκευασμάτων Fe (EDDHA) με ψεκασμό ή υδρολίπανση (2 kg/στρέμμα).
  1. Μαγγάνιο (Mn):
  • Συμπτώματα Έλλειψης:
    • Χλώρωση στα νεαρά φύλλα και χαμηλή φωτοσύνθεση.
  • Αντιμετώπιση:
    • Εφαρμογή θειικού μαγγανίου (MnSO₄) ή χηλικών ενώσεων Mn.

5. Άρδευση και Διαχείριση Νερού

Στάδιο Ανάπτυξης

Διάρκεια (ημέρες)

Κατανάλωση Νερού (mm/ημέρα)

Κρίσιμα Χαρακτηριστικά

Βλάστηση και Ριζοβολία

0–30

2–4

Εξασφάλιση επάρκειας υγρασίας για ανάπτυξη ριζών.

Σχηματισμός Βλαστών και Φύλλων

30–60

4–6

Ενίσχυση φυλλώματος για φωτοσύνθεση και μεταβολισμό.

Σχηματισμός Κονδύλων

60–90

6–8

Μέγιστη ζήτηση νερού για αύξηση μεγέθους κονδύλων.

Ωρίμανση Κονδύλων

90–120

3–5

Σταδιακή μείωση για σκλήρυνση φλοιού και ποιότητα.

Τελικό Στάδιο – Συγκομιδή

120–150

0–2

Διακοπή άρδευσης για προετοιμασία συγκομιδής.

  1. Στάγδην Άρδευση (Drip Irrigation):
  • Πλεονεκτήματα:
    • Στοχευμένη παροχή νερού κοντά στη ρίζα.
    • Εξοικονόμηση νερού κατά 30–50%.
    • Συνδυασμός με υδρολίπανση για ταυτόχρονη εφαρμογή νερού και θρεπτικών στοιχείων.
  • Μειονεκτήματα:
    • Απαιτεί υψηλότερο κόστος εγκατάστασης.
    • Ευαισθησία σε φραξίματα σταλακτών λόγω σκληρού νερού ή υπολειμμάτων από λιπάσματα.
  1. Καταιονισμός (Sprinkler Irrigation):
  • Πλεονεκτήματα:
    • Ομοιόμορφη κάλυψη μεγάλων εκτάσεων.
    • Κατάλληλο για περιοχές με αμμώδη εδάφη και γρήγορη αποστράγγιση.
  • Μειονεκτήματα:
    • Υψηλότερες απώλειες νερού λόγω εξάτμισης (10–20%).
    • Ευαισθησία σε ασθένειες λόγω υπερβολικής υγρασίας στο φύλλωμα.
  1. Έλλειψη Νερού (Ξηρασία):
  • Συμπτώματα:
    • Κάμψη φύλλων και μείωση μεγέθους κονδύλων.
    • Καθυστερημένη ανάπτυξη και άνιση ωρίμανση.

Λύσεις:

  • Αύξηση συχνότητας αρδεύσεων σε μικρότερες δόσεις.
  • Εφαρμογή βιοδιεγερτών για ενίσχυση της αντοχής στο στρες.
  1. Υπερβολικό Νερό (Πλημμύρες):
  • Συμπτώματα:
    • Σάπισμα ριζών και κονδύλων λόγω ασφυξίας.
    • Ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.

Λύσεις:

  • Δημιουργία αποστραγγιστικών αυλακιών και βελτίωση του συστήματος αποστράγγισης.
  • Εφαρμογή βιολογικών παραγόντων (Trichoderma spp.) για προστασία από σήψεις.

Στάδιο

Ποσότητα Νερού (mm/στρέμμα/εβδομάδα)

Μέθοδος Άρδευσης

Βλάστηση (0–30 ημέρες)

20–25

Στάγδην ή καταιονισμός.

Σχηματισμός Βλαστών (30–60)

25–35

Στάγδην ή καταιονισμός.

Σχηματισμός Κονδύλων (60–90)

35–45

Στάγδην με υδρολίπανση.

Ωρίμανση Κονδύλων (90–120)

15–20

Περιορισμένη άρδευση.

Τελική Φάση (120–150)

0–5

Διακοπή άρδευσης.

7. Καλλιεργητικές Φροντίδες

Το χωμάτωμα είναι μια σημαντική πρακτική στη διαχείριση της καλλιέργειας της πατάτας, καθώς:

  • Βελτιώνει την ανάπτυξη των κονδύλων.
  • Προστατεύει τους κονδύλους από το φως, αποτρέποντας το πρασίνισμα (σχηματισμός σολανίνης – τοξικής ουσίας).
  • Αυξάνει τη συγκράτηση νερού και τη σταθερότητα του εδάφους.
  • Μειώνει τα ζιζάνια με την κάλυψη των γραμμών φύτευσης.

Τεχνικές Χωματώματος:

  1. Πρώτο χώμα (15–20 ημέρες μετά τη φύτευση):
    • Ενίσχυση της ριζοβολίας και προστασία από παγετούς.
  2. Δεύτερο χώμα (40–50 ημέρες μετά τη φύτευση):
    • Προστασία των κονδύλων που αρχίζουν να μεγαλώνουν.

Βάθος Χωματώματος:

  • 10–15 cm για πλήρη κάλυψη κονδύλων.
  • Αποφυγή υπερβολικού βάθους που μπορεί να δυσκολέψει το φύτρωμα.
  • Αν και η πατάτα δεν απαιτεί υποχρεωτικά αφαίρεση ανθέων, η πρακτική αυτή χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις:
    • Για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας προς την αναπαραγωγή και τη μεγιστοποίηση της ανάπτυξης κονδύλων.
    • Σε ποικιλίες παραγωγής κονδύλων υψηλού αμύλου όπου απαιτείται εστίαση στην ανάπτυξη ριζών.

Πρακτική:

  • Αφαίρεση ανθέων χειρωνακτικά ή με μηχανικά εργαλεία.

Προστασία από Παγωνιές:

  • Η πατάτα είναι ευαίσθητη σε παγετούς, ειδικά στα πρώιμα στάδια.
  • Μέτρα προστασίας:
    1. Χωμάτωμα: Κάλυψη των φυτών με χώμα ή εδαφοκάλυψη.
    2. Άρδευση με καταιονισμό: Δημιουργία προστατευτικού στρώματος πάγου.
    3. Χρήση αντιπαγετικών υφασμάτων (tunnels): Κάλυψη για τις πρώτες φάσεις ανάπτυξης.

Προστασία από Υψηλές Θερμοκρασίες:

  • Θερμοκρασίες πάνω από 25–30°C μειώνουν τη φωτοσύνθεση και προκαλούν υποβάθμιση κονδύλων.
  • Μέτρα προστασίας:
    1. Κατάλληλες ώρες άρδευσης (πρωί ή απόγευμα): Αποφυγή εξάτμισης.
    2. Διαχείριση υγρασίας εδάφους: Χρήση οργανικής ύλης.
    3. Σκίαση με δίχτυα: Σε εξαιρετικά θερμές περιοχές.

Χειρωνακτικός Έλεγχος:

  • Εφαρμόζεται στο πρώιμο στάδιο ανάπτυξης πριν την ανάπτυξη πυκνού φυλλώματος.

Χημικός Έλεγχος:

  • Χρήση προφυτρωτικών και μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων.
  • Προσοχή στην επιλογή σκευασμάτων για αποφυγή φυτοτοξικότητας.

Μηχανικός Έλεγχος:

  • Χωμάτωμα και καλλιεργητές: Εξασφαλίζουν καθαρό αγρό πριν την ανάπτυξη των κονδύλων.

8. Συγκομιδή και Μετασυλλεκτική Διαχείριση

Κριτήρια Ωρίμανσης:

  • Χρώμα φλοιού: Ο φλοιός πρέπει να είναι σκληρός και ανθεκτικός.
  • Ξήρανση φυλλώματος: Πλήρης ωρίμανση υποδεικνύεται από το κιτρίνισμα και την ξήρανση των φύλλων.
  • Μηχανική αντοχή φλοιού: Δοκιμή αντοχής με τρίψιμο. Ο φλοιός δεν πρέπει να αποκολλάται εύκολα.
  • Μέγεθος κονδύλων: Επιθυμητό μέγεθος για εμπορία (π.χ., 40–80 mm).

Χρόνος Συγκομιδής:

  • Πρώιμες ποικιλίες: 90–100 ημέρες από τη φύτευση.
  • Όψιμες ποικιλίες: 120–150 ημέρες.
  • Καλοκαιρινή φύτευση: Συγκομιδή φθινόπωρο για αποθήκευση.
  1. Χειρωνακτική Συγκομιδή:
  • Εφαρμόζεται σε μικρές εκτάσεις ή για πρώιμες ποικιλίες.
  • Αποφεύγονται τραυματισμοί των κονδύλων, αλλά απαιτεί υψηλό κόστος εργασίας.
  1. Μηχανική Συγκομιδή:
  • Χρήση συγκομιστικών μηχανών (πατατοεξαγωγείς).
  • Εξασφαλίζει ταχεία συλλογή αλλά απαιτεί προσοχή στην ταχύτητα και το βάθος λειτουργίας για αποφυγή τραυματισμών.

Βασικές Προϋποθέσεις Αποθήκευσης:

  1. Θερμοκρασία: 4–6°C για μακροχρόνια διατήρηση.
  2. Υγρασία: 85–95% για αποφυγή απώλειας βάρους και ρυτίδωσης.
  3. Αερισμός: Εξασφάλιση σταθερής κυκλοφορίας αέρα για αποφυγή υγρασίας και μούχλας.
  4. Σκοτάδι: Αποφυγή πρασινίσματος λόγω σχηματισμού σολανίνης.

Μετασυλλεκτικά Προβλήματα:

  • Σάπισμα από μηχανικούς τραυματισμούς: Απολύμανση κονδύλων πριν την αποθήκευση.
  • Πρασίνισμα κονδύλων: Σωστή κάλυψη από φως.
  • Βλαστικότητα (φύτρωμα): Εφαρμογή εγκεκριμένων αναστολέων φυτρώματος

Κάνε εγγραφή στο newsletter

Νέα και χρήσιμες πληροφορίες στο e-mail σου

  • 2310 799727
  • info@ziko.gr
Facebook Youtube Linkedin Instagram

Copyright © 2025 – All rights reserved by Ziko S.A.

  • ΠΛΟΗΓΗΣΗ